KÖKENİ
Hızır ve Hıdırellezin kökeni hakkında çeşitli fikirler ortaya atılmıştır. Bunlardan bazıları Hıdrellezin Mezopotamya ile Anadolu kültürlerine ait olduğu; bazıları ise İslamiyet öncesi Orta Asya Türk kültür ve inançlarına ait olduğu yolundadır. Hıdrellez Bayramı’nı ve Hızır düşünüşünü tek bir kültüre mal etmek olanaksızdır. İlk çağlardan itibaren Mezopotamya, Anadolu, İran, Balkanlar ve hatta bütün Doğu Akdeniz ülkelerinde bahar ya da yazın gelişiyle belli başlı doğasal döngüler için sevinç duyulduğu görülmektedir.hıdrellez 5 mayıstan 8 mayısa kadar olan süreçte kullanılır
Hızır; yaşam suyu (ab-ı hayat) içerek ölümsüzlüğe ulaşmış; özellikle de baharda aramızda dolanarak, bolluk ve sağlık dağıtır. Hızır bir kişiye verilen addan çok aslında bir doğasal durumu, baharla vücut bulan yaşamın tazelenmesini imgeler. Türkiye'de Hızır’a atfedilen özelliklerin bazıları:
HIZIR
Kalbi temiz, Allah'a inanan insanlara yardım eder.
Uğradığı yerlere bolluk, bereket, zenginlik sunar.
Dertlilere derman, hastalara şifa verir.
Bitkilerin yeşermesini, hayvanların üremesini, insanların kuvvetlenmesini sağlar.
İnsanların şanslarının açılmasına yardım eder.
Uğur ve kısmet sembolüdür.
Mucize ve keramet sahibidir.
Türkiye'de Hıdrellez Bayramı 6 Mayıs (5 Mayıs Gecesi) tarihinde kutlanır. Bugün Hıristiyanlarca da baharın ve doğanın uyanmasının ilk günü olarak kabul edilir; bu günü Ortodokslar Aya Yorgi, Katolikler St.Georges Günü olarak kutlamaktadırlar.
Kutlama mekanı [değiştir]Hıdrellez kutlamaları genel olarak yeşillik, ağaçlık alanlarda, su kenarlarında, bir türbe ya da yatırın yanında yapılmaktadır. Hıdrellezde baharın taze bitkilerini ve taze kuzu eti ya da kuzu ciğeri yeme adeti vardır. Baharın ilk kuzusu yenildiği zaman sağlık ve şifa bulunacağına inanılır. Bugünde kırlardan çiçek veya ot toplayıp onları kaynattıktan sonra suyu içilirse bütün hastalıklara iyi geleceğine, bu su ile kırk gün yıkanılırsa gençleşip güzelleşileceğine inanılır.
GECESİ
Hıdrellez gecesi Hızır’ın uğradığı yerlere ve dokunduğu şeylere feyiz ve bereket vereceği inancıyla çeşitli uygulamalar yapılır. Yiyecek kaplarının, ambarların ve para keselerinin ağızları açık bırakılır. Ev, bağ-bahçe, araba isteyen kimseler, Hıdrellez gecesi gül ağacının altına istediklerinin küçük bir modelini yaparlarsa Hızır’ın kendilerine yardım edeceğine inanırlar.Ve aynı zamanda dileklerini kırmızı kurdaleye bağlayıp gül ağacına asarlar. Bir yıl boyunca dileklerinin yerine gelmesini beklerler.Bazı kimselerde ateş yakıp,dilek dilerler.Ondan sonra yaktıkları ateşin üstünden atlarlar
HIDRELLEZ GELENEKLERİ
Baht açma: Hıdrellezde baht açma törenleri de oldukça yaygın olarak uygulanan geleneklerimizdendir.
Bu törene İstanbul ve çevresinde “baht açma”,
Denizli ve çevresinde “bahtiyar”,
Yörük ve Türkmenlerde “mantıfar”, Balıkesir ve çevresinde “dağara yüzük atma”, Edirne ve çevresinde “niyet çıkarma”,
Erzurum’da “mani çekme” adı verilir.
Hıdrellez Anadolu’nun her köşesinde farklı geleneklerle kutlanır. Dilekler kağıtlara yazılarak ya o yörede kutsal sayılan yerlere, ya gül ağacının dibine gömülür ya da akan suya bırakılır. Çocuğu olmayan kadınlar gül dalına veya ağaç dalına salıncak kurup, içine oyuncak bebek bırakır.
Kısmeti kapalı olduğuna inanılan genç kızlar için ise “Niyet Çömleği” hazırlanır. 5 Mayıs günü bir çömleğin içine bekar kızlardan toplanan yüzük, kolye, boncuk ve benzeri eşyalar konur. Çömleğin içerisi su ile doldurulur. Ağzına yeşillik konur, üzeri kırmızı yemeni ile örtülüp, bir kilit ile kilitlenir ve bir gül ağacının dibine saklanır. Ertesi sabah çömleğin başına genç bir kız oturtulur. Kısmetinin açılması dileği ile kilit, kızın başında açıldıktan sonra sıra ile maniler söylenerek çömlekten eşyalar çıkarılır.
Hastalığı olanlar elbisenin bir parçasını gül dalına asarlar. Hıdrellez ateşine “Hastalıklar, kötülükler, dağlara taşlara olsun” diyerek taş atılır.
Bereket, bolluk ve uğur getirmesi için kapı, pencere, ambar ve yiyecek kaplarının ağzı açık tutulur. İçinde para bulunan kaseler gül dalına asılır veya dibine bırakılır. Bu paralar ertesi gün alınarak cüzdanlarda saklanır ve yıl boyunca harcanmaz.
İSTANBUL'DA HIDIRELLEZ
İstanbul'da tarihi yarımadasında yerleşik Armada Otel'in 2000'li yıllara girerken başlattığı "Ahırkapı'da Hıdrellez Şenlikleri" ise giderek gelenekselleşen bir yapı almaktadır. Bu yıl 10. yapılacak şenlik, artık bir toplu sivil etkinliğe dönüşmüş olup, her yıl 5 Mayıs'ı 6 Mayıs'a bağlayan akşam binlerce kişinin katıldığı bir şenlik olarak tekrarlanagelmektedir. Bu yıl şenlik İstanbul 2010 projesi kapsamına alınmış, etkinlik alanı da Ahırkapı Parkı'na taşınmıştır. ( www.hidrellez.org )
Anadolu’nun bazı yerlerinde Hıdrellez Günü yapılan duaların ve isteklerin kabul olması için sadaka verme, oruç tutma ve kurban kesme adeti vardır. Kurban ve adaklar “Hızır hakkı” için olmalıdır. Zira tüm bu hazırlıklar Hızır’a rastlamak amacına yöneliktir.
HAZIR OLUN!
AHIRKAPI HIDRELLEZ ŞENLİKLERİ İYİCE YAKLAŞTI!
5 MAYIS ÇARŞAMBA AKŞAMI “AHIRKAPI PARKI”NDA BULUŞUYORUZ...
“Ahırkapı Hıdrellez Şenlikleri”nin onbirincisi 5 Mayıs Çarşamba akşamı yapılacak. Geçen yıl, öncekilerden farklı olarak, “İstanbul Kültür Başkenti 2010” kapsamına alınan ve Ahırkapı Sokak ve civarında değil, deniz kıyısındaki “AHIRKAPI PARKI”nda yapılan Şenlik, bu yıl da aynı yerde kutlanacak... Geçen yılın katılımcılarının sesine kulak verilerek bu yıl yeni önlemler alındı...
2010 Hıdrellezi, 5 Mayıs 2010, Çarşamba akşamı yine sahildeki “AHIRKAPI PARKI”nda ve 17.00-24.00 saatleri arasında yapılacak. Geçmiş yıllardan farklı olarak bu yıl bazı yenilikler var. Örneğin, Roman müzik grupları, bu yıl öğle saatlerinde Sultanahmet Meydanı’nda farklı noktalarda çalmaya başlayacak. Akşamüzeri müzik çalmaya devam ederek bulundukları noktalardan Şenlik alanına doğru yürüyüşe geçecekler. Keza bu yıl yiyecek-içecek alımlarında kupon uygulaması kaldırılacak. Yiyecek- içecekler bu sene şenliklerde içinde Fatih bölgesindeki önemli yiyecek-içecek merkezlerinin benzerlerinin bulunacağı çeşitli “sokak”larda satılacak. “Hocapaşa”, “İstanbul Gurme”, “Sultanahmet Lezzetleri” ve “Ahırkapı” gibi sokakların yanı sıra “Hıdrellez Meydanı”ında ve “İstanbul Lezzetleri” olarak adlandırılan lezzet merkezlerinde alış-veriş yapılabilecek. Bu sayede katılımcıların uzun kuyruklarda beklemesi önlenecek. Katılımcıların sesine kulak verilerek “Tuvalet” sayısı geçen yılın 3 katına çıkarıldı…
Program
16.45 – Sultanahmet Meydanı’nda İlk Açılış - Roman Grupları Eşliğinde Ayasofya Meydanı’ndan Ahırkapı Parkı’na Yürüyüş: “Çalgıcı Alayları”
17.00 – Ahırkapı Park’ta “Hıdrellez 2010” açılışı
- Standlarda çeşitli bahar yiyecek ve içecekleri... (Dönerci, kokoreçci, nohutlu pilavcı, köfteci, balık-ekmekçi, midye dolmacısı, midyeli-pilavcı, börekçi, baklavacı, dondurmacı, kuruyemişçi, ve diğer...)
- Limonatacı, şerbetçi ve diğer her türlü içecek arabaları... Roman müziklerinden canlı örnekler...
20.00 – Konserler (*)
24.00 - Hıdrellez 2010 ateşleri... Barış, bereket, sağlık, mutluluk dilekleri...
(*) Bu yıl ana konser alanı yanı sıra ikinci bir sahne daha kurulacak, ayrıca diğer alanlarda akustik müzik yapacak gruplardan bazıları şöyle: Buzuki Orhan, Lüleburgazlı Küçük Hasan, Tamer Kum ve Trakya Ateşi, Göksenin İleri ve İstanbul Şarkıları Grubu, Koçani Orkestrası, Makedon Folk Orkestrası, Trakya All Stars, Zilli Perküsyon Topluluğu, Ahırkapı Roman Orkestrası, Pire Mehmet ve Roman Orkestrası, Babaeski Roman Orkestrası, Kolektif İstanbul, Semaver Kumpanya Tiyatro Topluluğu, Ankara’dan bu yıl ilk defa katılacak olan “İlle de Sokak” grubu ve Türkiye’nin ve dünyanın farklı bölgelerinden Roman grupları...
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder